In het eerste Autismecafé De Liemers van 2019 hadden we het over overprikkeling en onderprikkeling.
De term overprikkeling was voor velen duidelijk en herkenbaar. Je kunt last krijgen van overprikkeling door bijvoorbeeld geur, licht, plekken waar veel mensen zijn, lawaai in het verkeer en de snelheid waarmee alles gaat. Denk aan een bezoek aan een warenhuis of een uitje naar de dierentuin. Meerdere bezoekers vertelden overprikkeld te raken van sociaal actief moeten zijn, vooral in groepen mensen waar er iets van je verwacht wordt. Ook kun je overprikkeld raken van multitasken.
Je wordt erg moe van deze overprikkeling. De een kiest ervoor daarom veel (of zo veel mogelijk) rust te zoeken en/of mensen of situaties te vermijden. De ander wil wel zo veel mogelijk blijven (mee)doen. Dit is dus vermoeiend en deze overprikkeling kan zorgen voor boosheid, waar je omgeving dan ook last van heeft.
Wat helpt om overprikkeling tegen te gaan of om te ‘ontprikkelen’? Werken met muziek op kan helpen om overprikkeling door collega’s tegen te gaan. Routinematige dingen doen of tv kijken kan helpen als je overprikkeld bent.
Onderprikkeling bleek een wat lastiger begrip. Heleen legde uit dat het kan gaan om signalen uit je eigen lichaam die je niet goed oppikt. Een voorbeeld dat iemand gaf is dat ze niet goed aanvoelt wanneer ze honger heeft. Een ander neemt ‘dagelijkse’ emoties niet goed waar. Je staat, kortom, te weinig in contact met je eigen lijf. Maar het kan ook gaan om onder je niveau presteren, in bijvoorbeeld een baan. Een ander voorbeeld dat werd genoemd is onderprikkeld raken in gesprekken die nergens over gaan.
Het kan erg lastig zijn om niet overprikkeld én niet onderprikkeld te raken. Vooral in werksituaties is de balans vinden moeilijk. Van de reis naar je werk of de aanwezigheid van collega’s kun je al overprikkeld zijn, met het risico dat je werk doet dat te eenvoudig is. Je krijgt dan niet de uitdaging die je nodig hebt en een depressie ligt op de loer. Mogelijk kun je onderprikkeling in je werk compenseren door voldoening te halen uit een hobby.
Als je bang bent om overprikkeld te raken bestaat het risico dat je zo weinig doet dat je weer onderprikkeld raakt. Conclusie: een evenwicht vinden is moeilijk.
